8 Mart’a ceza, Newroz’a yasak: Van T Tipi’nde kadın olmak
Elif Ekin Saltık
[email protected]
DEM Parti Şırnak Milletvekili Nevroz Uysal Aslan, Van T Tipi Kapalı Cezaevinde kadın mahpuslara yönelik ayrımcılık ve keyfi disiplin cezalarına ilişkin iddiaları Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine taşıdı. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un yanıtlaması istemiyle yazılı soru önergesi sunan Aslan, cezaevinde siyasi kimlik ve toplumsal cinsiyete dayalı sistematik uygulamaların araştırılmasını talep etti.
8 Mart’ta şarkı söylediler, ceza aldılar
Önergeye göre, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde şarkı söyledikleri gerekçesiyle altı kadın mahpus hakkında disiplin soruşturması başlatıldı. Mahpuslar barışçıl bir kutlama yaptıklarını savunurken, aynı gün başka koğuşlarda gece 02.00’ye kadar süren etkinliklerin yapıldığı belirtildi. Söz konusu disiplin cezaları 7 Mayıs 2025 tarihinde Van İnfaz Hakimliği tarafından iptal edildi.
“Ceza üstüne ceza”
Mahpuslardan Jiyan Alpsar, SEGBİS aracılığıyla verdiği savunmada, “Cezaevi idaresi tarafından Kürt siyasi kadın tutsaklar olarak ceza üstüne ceza ile karşı karşıya bırakılmaktayız,” ifadelerini kullandı. Aslan, bu açıklamanın sadece bireysel bir şikâyet değil, cezaevi yönetiminin ayrımcı tutumlarına ilişkin yapısal bir eleştiri olduğuna dikkat çekti.
Newroz kutlamasına da ceza
21 Mart 2025’te Newroz Bayramı’nı kutlamak için cezaevi yönetimine başvuran kadın mahpuslara yanıt verilmedi. Mahpuslar bu nedenle koğuşta gazete parçalarıyla sembolik bir ateş yakarak kutlama yaptı. Bu eyleme “kurumda panik ve korku yaratmak” gerekçesiyle disiplin cezası verildi. Yapılan itiraz ise reddedildi.
Hijyen ve ihtiyaçlara erişim sınırlı
Kadın mahpuslar ayrıca cezaevi kantinlerinde ped, saç kremi, kaliteli şampuan, bitki çayı ve cımbız gibi temel hijyen ürünlerine erişemediklerini belirtti. Yaz mevsiminde günlerin geç kararmasına rağmen havalandırma saatlerinin kısaltıldığı da yine öne sürülen şikâyetler arasında yer aldı.
11 Soru, 1 bakanlıktan yanıt bekleniyor
Milletvekili Aslan, Adalet Bakanlığından şu konularda açıklama talep etti:
- Kültürel ve inanca dayalı kutlamaların cezaevlerinde yasaklanmasına dair genelge olup olmadığı,
- 8 Mart’ta ceza verilen kadın mahpus sayısı ve cezaların içeriği,
- Mahpus dilekçelerine yanıt verilmemesinin gerekçesi,
- Newroz kutlamasına verilen cezanın güvenlik riskiyle ilgisi olup olmadığı,
- Jiyan Alpsar’ın ayrımcılık iddiaları hakkında soruşturma yürütülüp yürütülmediği,
- Disiplin cezalarının anayasal haklarla çelişip çelişmediği,
- Cezaevi kantinlerinde kadınlara özel hijyen ürünlerinin neden sağlanmadığı,
- Havalandırma saatlerinin mevsimsel farklılıklarla düzenlenip düzenlenmediği,
- Kadın mahpuslar için özel izleme biriminin olup olmadığı,
- Toplumsal cinsiyet eşitliğini esas alan reform planları,
- Tüm bu uygulamaların insan onuruyla bağdaşır şekilde düzenlenip düzenlenmediği.